GEOGRAFIA SPOŁECZNA

Wskaźnik dynamiki

Wskaźnik ten obrazuje tempo zmian liczby ludności na danym obszarze w określonym przedziale czasowym. Jest on szczególnie ważny dla porównań państw o różnej liczbie ludności. Ciężko jest porównywać państwa o bardzo dużej liczbie mieszkańców i o małej liczbie, np: Chiny z Holandią, czy Danią, natomiast wspaźnik ten wskazuje zmiany jaki zachodzą w społeczeństwach

Przy obliczaniu należy przyjąć, że rok początkowy równa się 100% (podręcznik Geografia rozszerzona cz. II, Wyd. Nowa Era)

Przykład

W 1950r Chiny zamieszkiwało 562 600 000 (562,6 mln osób) a w 2012r - 1 343 000 000 (1,343mld). Oblicz wskaźnik dynamiki zmian liczby ludności Chin

1. wzór do zadania jest prosty, trzeba podzielić przez siebie liczbę okresu końcowego, przez liczbę okresu początkowego i wynik pomnożyć przez 100

Wd = (L2/L1) * 100

Wd - to wskaźnik dynamiki

L2 - liczba ludności na końcu okresu

L1 - liczba ludności na poczatku okresu

do dzieła

Wd = (1343000000/562600000) * 100

Wd = 238,7

Odpowiedź: Wskaźnik dynamiki zmian liczby ludności Chin wynosi 238,7

Skoro wskaźnik wynosi 238,7 a rok poczatkowy przyjęliśmy jako 100%

238,7 - 100 = 138,7

Oznacza to, że liczba ludności Chin wzrosła o 138,7% w zaledwie 62lata

Zadanko do ćwiczenia, obliczcie o ile procent wzrosła liczba ludnosci

Spróbujcie sami obliczyć wskaźnik dynamiki zmian liczby ludności w Belgii, wiedząc, że w 1950r kraj zamieszkiwało 8,6mln osób a w 2012r - 10,4mln

Odpowiedź powinna wynosić: liczba ludności wzrosła o około 20,9% w ciągu 62lat

Po zrobieniu kilku zadań nie powinniście mieć problemu. Te zadania nie są jakieś skomplikowane, pamiętajcie tylko o właściwym zapisie liczbowym. Np: zapis 10,4mln to 10 400 000; natomiast 18 651 tys to 18 651 000. No cóż, robiąc zadanie trzeba go dobrze przeczytać i wiedzieć co się liczy Zapis liczbowy jest kluczem do sukcesu, poprawiając zadnia często jedno zero za mało lub za dużo robi niepotrzebny błąd.

Współczynnik przyrostu naturalnego

Kolejne zadanko z obliczaniem ale tym razem współczynnika przyrostu naturalnego. Możemy wyliczać na zasadzie różnicy współczynników urodzeń i zgonów

Wzór jest prosty: Wpn = Wu - Wz

Gdzie Wu oznacza wskaźnik urodzeń oblicznay jako Wu = U : L * 1000

U oznaczają urodzenia, L to liczba ludności, mnożymy wynik dzielenia przez 1000 aby wynik był w promilach

Wz to wskaźnik zgonów obliczany jako Wz = Z : L *1000

Z to oczywiście zgony a L to nadal liczba ludności

To teraz zadanko: w 2009r w Polsce urodziło się 426 tys. osób (U), a zmarło 387 tys. (Z). Liczba ludności wynosiła wówczas 38,2 mln. Oblicz współczynnik przyrostu naturalnego Wpn.

Dane do zadnia:

U = 426 tys czyli 426 000

Z = 387 tys czyli 387 000

L = 38,2 mln czyli 38 200 000

Obliczamy współczynnik urodzeń

Wu = U : L * 1000

podstawiamy do wzoru Wu = 426 000 : 38 200 000 * 1000

Wu = 11,15 ‰

Obliczamy teraz współczynnik zgonów

Wz = Z : L * 1000

podstawiamy do wzoru Wz = 387 000 : 38 200 000 * 1000

Wz = 10,13 ‰

Oliczamy współczynnik przyrostu naturalnego

Wpn = Wu - Wz

Podstawiamy do wzoru Wpn = 11,15‰ - 10,13‰

Wpn = 1,02‰

Odpowiedź: Współczynnik przyrostu naturalnego w Polsce wyniósł w 2009r zaledwie 1,02‰

To samo zadanie można wykonać drugim sposobem

Można zastosować następujący wzór, moim zdaniem mniej skomplikowany

Wpn = Pn : L * 1000; gdzie Pn oznacza przyrost naturalny ( czyli różnicę urodzeń żywych i zgonów ), a L to nadal liczba ludności

Wpn = (426 000 - 387 000) : 38 200 000 *1000

Wpn = 1,02‰

Mniej pisania a wynik ten sam ale trzeba się orientować w pojęciach

Poćwiczcie sami, bez ćwiczeń nikt się jeszcze nie nauczył

Zadanko: W Chinach w 2012r urodziło się 16,5 mln osób a zmarło 9,6 mln. Liczba ludności tego kraju wynosiła wówczas 1343 mln. Oblicz współczynnik przyrostu natruralnego. Pamietajcie o zapisie liczbowym

Zróbcie zadanie dwoma sposobami a wynik powinien wyjść 5,13‰

Współczynnik feminizacji i maskulinizacji

Współczynnik wyraża stosunek liczby kobiet do liczby mężczyzn i odwrotnie

Współczynnik feminizacji obliczamy ze wzoru: Wf = K : M * 100

Gdzie K to liczba kobiet, a M to liczba meżczyzn, mnożymy jeszcze przez 100, ponieważ czytamy to jako liczba kobiet przypadających na 100 mężczyzn

Zadanko: Liczba ludności Polski (L) w czerwcu 2012r wynosiła 38 534 tys. osób. Oblicz współczynnik feminizacji (Wf), wiedząc, że liczba mężczyzn (M) w tym czasie wyniosła 18 651 tys.

Pierwszą rzeczą jaka trzeba zrobić to wyliczyć liczbę kobiet (K)

K = L - M

K = 38 534 000 - 18 651 000 = 19 883 000

Teraz liczymy współczynnik feminizacji: Wf = K : M * 100

Wf = (19 883 000 : 18 651 000) * 100 = 106,6

Współczynnik feminizacji wynosi 106,6 czyli na stu mężczyzn przypada 106,6 kobiet

Współczynnik maskulinizacji liczymy podobnie, jedyna różnica to teraz dzielimy liczbę mężczyzn przez liczbę kobiet i dalej mnożymy przez 100

Wm = M : K * 100 = (18 651 000 : 19 883 000) * 100 = 93,8

Współczynnik maskulinizacji wynosi 93,8 to zanczy na sto kobiet przypada 93,8 meżczyzn

Te wyliczenia nie są skomplikowane, pamiętać trzeba co liczymy. Jeżeli współczynnik feminizacji to liczba kobiet na 100 mężczyzn, a współczynnik maskulinizacji to odwrotnie liczba mężczyzn na 100 kobiet.

Poćwiczcie sami: Oblicz wpółczynnik feminizacji i maskulinizacji, wiedząc że liczba ludności kraju wynosi 3 526 tys, z czego 1 659 tys stanowią mężczyźni.

Gęstość zaludnienia

Gęstość zaludnienia to liczba ludności podzielona przez powierzchnię, czyli wyrażona w os / km²

Oblicz wskaźnik gęstości zaludnienia wiedząc, że w USA w 2012r zamieszkiwało 313,8 mln osób a powierzchnia państwa wynosiła 9,14 mln km².

Nie ma co tu tłumaczyć, trzeba po prostu podstawić do wzoru: Wg (wskaźnik gęstości zaludnienia) = L (liczba ludności): P (powierzchnia kraju)

Wg = 313 000 000 os : 9 140 000 km² = 34,25 os / km²

Pamietajcie, że to jest średnia gęstość i im większe państwo tym mniejsza gęstość zaludnienia. Największą gęstość mają kraje bardzo małe

np: Watykan (w 2014r) 1914 os / km²; San Marino 541 os / km²

Współczynnik przyrostu rzeczywistego

Współczynnik przyrostu rzeczywistego obliczamy z podobnego wzoru jak współczynnik przyrostu naturalnego. Wzór wygląda następująco:

Wprz = Prz (Przyrost rzeczywisty) : L (Liczba ludności) * 1000 wynik będzie też w promilach

Pamiętajcie jednak, że przyrost rzeczywisty obliczamy jako różnicę przyrostu naturalnego i salda migracji

SM (saldo migracji) to różnica I (imigrantów) oraz E (emigrantów). I tu ważna rzecz, jeśli I (imigrantów) jest mniej niż E (emigrantów) to SM (saldo migracji) jest ujemne!!!

Podobna sytuacja jest przy przyroście naturalnym, jeśli U (urodzeń) jest mniej niż Z (zgonów), to przyrost też jest ujemny!!!

Jeśli któraś z danych jest ujemna to Prz (przyrost rzeczywisty) może ale nie musi być ujemny.

Zadanko: W 2009r w Polsce urodziło się 426 tys osób (U), a zmarło 387 tys osób (Z). W tym samym czasie do Nas przyjechało 15 tys osób (I), natomiast wyjechało na stałe 16 tys (E). Oblicz współczynnik przyrostu rzeczywistego (Wpr) wiedząc, że liczba ludności Polski (L) wynosiła wówczas 38,2 mln.

Dane: U = 426 tys = 426 000; Z = 387 tys = 387 000; I = 15 tys = 15 000; E = 16 tys = 16 000;

L = 38,2 mln = 38 200 000

Przydatne wzory:

Przyrost naturalny (Pn = U - Z); Saldo migracji (Sm = I + E); Przyrost rzeczywisty (Pr = Pn - Sm)

Współczynnik przyrostu rzeczywistego Wpr = ( Pr / L ) * 1000

Do dzieła rodacy :)

Wyliczamy: Pn = U - Z = 426 000 - 387 000 = 39 000 (przyrost dodatni)

Sm = I - E = 15 000 - 16 000 = -1000 (saldo ujemne)

Pr = Pn + Sm = 39 000 +(-1000) = 38 000 (przyrost rzeczywisty dodatni)

Wpr = (Pr : L) * 1000 = (38000 : 38 200 000) * 1000 = 0,99 ‰

Odpowiedź: Współczynnik przyrostu rzeczywistego w Polsce w 2009r wynosił 0,99‰

Poćwiczcie: 01.01.2009r w Hiszpani urodziło się 502 tys osób, zmarło 392 tys. Przyjechało 958 tys a na stałe wyjechało 227 tys. Oblicz współczynnik przyrostu rzeczywistego, wiedząc, że liczba ludności Hiszpani w tym czasie wynosiła 45,7 mln mieszkańców. Można by jeszcze zadać pytanie, jaka jest liczba ludności Hiszpani w dniu 31.12.2009r?. Liczymy dokładnie tak samo jak poprzednio, tyle że mając już obliczony Przyrost rzeczywisty (Pr) odejmujemy lub dodajemy go do ogólnej liczby ludności Hiszpani (ponieważ zależy to czy jest ujemny czy dodatni)

Odpowiedź: 31.12.2009 liczba ludności wynosiła 46,541 tys (46 541 000) mieszkańców a współczynnik przyrostu rzeczywistego wynosił 18,4‰

Można jeszcze zapytać o wskaźnik dynamiki wzrostu liczby ludności, to już powinniście wiedzieć

Wd = (L2 : L1) * 100 = (46 541 000 : 45 700 000) * 100 = 101,8% a to oznacza, że liczba ludności Hiszpani wzrosła o 1,8 % w ciągu roku

Współczynnik aktywności zawodowej

Trzeba sobie przypomnieć, czym jest aktywność zawodowa? Pamiętajcie, że aktywni zawodowo to osoby pracujące oraz zarejestrowani bezrobotni.

Bierni zawodowo to ludność niepracująca (dzieci, młodzież a także emeryci i renciści).

Obliczając zatem aktywność zawodową, należy dodać do siebie: pracujących i bezrobotnych.

Wzór: Az (aktywni zawodowo)= P (pracujący) + B (bezrobotni)

Podany wzór to jeszcze nie współczynnik.

Obliczmy przy okazji biernych zawodowo

Biernych zawodowo obliczymy, jeśli wcześniej obliczymy aktywnych zawodowo, jest to różnica liczby ludności (L) i aktywnych zawodowo (Az)

Bz = L - Az

Współczynnik aktywności zawodowej to iloczyn aktywnych zawodowo (Az) i liczby ludności (L) pomnożony przez 100

Dzięki temu wynik będzie wyrażony w procentach

A wzór wyglada tak:

Waz = Az : L * 100

Zadanko: W 2012r żyło w Polsce 31 050 tys. osób w wieku 15 lat i więcej (L), 15 636 tys pracujących (P) oraz 1 757 tys bezrobotnych (B). Oblicz liczbę aktywnych zawodowo (Az) i biernych zawodowo (Bz) oraz współczynnik aktywności zawodowej (Waz)

Z zadania znamy liczbę pracujących i bezrobotnych, wyliczmy aktywnych zawodowo.

Az = P + B = 15 636 000 + 1 757 000 = 17 393 000

Teraz bierni zawodowo

Bz = L - Az = 31 050 000 - 17 393 000 = 13 657 000

To teraz współczynnik aktywności zawodowej

Waz = Az : L * 100 = 17 393 000 : 31 050 000 * 100 = 56,01%

Odpowiedź: W 2012r:

liczba aktywnych zawodowo wyniosła 17 393 000,

liczba biernych zawodowo wyniosła 13 657 000,

natomiast współczynnik aktywności zawodowej wynosił 56%

Wzory nie są skąplikowane, trzeba tylko uważnie czytać i wiedzieć co się chce obliczyć.

Zadanko 2

Oblicz liczbę aktywnych zawodowo i biernych zawodowo oraz współczynnik aktywności zawodowej w Polsce w 1992r.,wiedząc, że w naszym kraju żyło wówczas 28 391 tys osób w wieku 15 lat iwięcej, 15 135 tys. pracujących oraz 2 394 tys bezrobotnych.

Poćwiczcie sami, wyniki: Az = 17 529 000; Bz = 10 862 000; Waz = 61,74%

Stopa bezrobocia

Stopę bezrobocia obliczamy dzieląc bezrobotnych przez aktywnych zawodowo i mnożymy przez 100

Wzór: Sb (stopa bezrobocia) = B (bezrobotni) : Az (aktywni zawodowo) * 100

Zadanko.

W Polsce w 2012r, żyło 1 757 tys bezrobotnych oraz 17 393 tys osób aktywnych zawodowo. Oblicz stopę bezrobocia.

Sb = B : Az * 100 = 1 757 000 : 17 393 000 * 100 = 10,1%

Odpowiedź: W Polsce w 2012r, stopa bezrobocia wynosiła 10,1%

Zadanko 2

Oblicz stopę bezrobocia w Polsce w 2011r, wiedząc, że w naszym kraju zyło wówczas 2 145,6 tys bezrobotnych oraz 16 521 tys aktywnych zawodowo.

Wynik: Sb = 12,99% = 13%